Hiện nay, mô hình chăn nuôi bò sữa đã được đẩy mạnh phát triển ở nhiều địa phương trên cả nước, nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo từ chăn nuôi bò sữa. Để việc nuôi bò sữa đạt hiệu quả và cho năng suất cao thì đầu tiên bà con cần phải nắm được kiến thức về việc lựa chọn giống và cách thức phối giống bò sữa sao cho tốt nhất.
Trong chăn nuôi bò sữa, khâu chọn giống rất quan trọng, việc chọn đúng giống phù hợp với điều kiện sinh thái của từng vùng là yếu tố chính quyết định tới sản lượng sữa. Theo nghiên cứu chỉ ra sản lượng sữa của bò phụ thuộc vào các yếu tố như: con giống quyết định 40% sản lượng sữa, thức ăn quyết định 30% sản lượng sữa và nuôi dưỡng quyết định 30% sản lượng sữa.
Vì thế, bà con cần chọn lựa giống bò theo các tiêu chí sau đây:
- Đặc điểm ngoại hình: Bò có thân hình cân đối. Bầu vú rộng, đều, mềm, đầu thanh nhẹ, bốn chân chắc chắn.
- Tầm vóc và khối lượng: Đối với bò Hà Lan (bò HF) thuần 3 – 4 tuổi cân nặng 450 – 500kg; Bò Hà Lan – Việt cân nặng 350 – 390kg; Bò lai 3 – 4 tuổi cân nặng 280 – 320kg.
- Khả năng di chuyền: Giống bố mẹ tốt, sản lượng sữa cao, chu kỳ cho sữa dài, khỏe mạnh.
- Khả năng cho sữa: Bò cho sữa theo chu kỳ, bò Hà – Việt cho sữa trong 270 – 300 ngày, bò Lai cho sữa trong 240 – 170 ngày. Năng suất sữa trung bình, bò Hà – Việt từ 8 – 10 kg/ngày; bò Lai từ 6 – 8 kg/ngày. Ngoài ra, còn phụ thuộc vào môi trường, khí hậu chuồng nuôi, cách chăm sóc nuôi dưỡng và cách vắt sữa cũng có ảnh hưởng đến thành phần và sản lượng sữa.
Bò sữa Hà Lan (hoặc Holstein friezian- viết tắt HF) là giống bò sữa có nguồn gốc từ Hà Lan gần 2.000 năm trước đây. Đây là giống bò lấy sữa chủ lực của nhiều nước trên thế giới trong đó có Việt Nam và là một trong những biểu tượng của giống bò sữa. Bò Hà Lan chủ yếu có màu lang trắng đen, nhưng vẫn có con lang trắng đỏ. Bò cái có thân hình chắc chắn gần như hình thang, tầm vóc lớn, vú to, bầu vú phát triển, mắn sinh, hiền lành, và có khả năng sản xuất sữa rất cao.
Động dục của bò và thời điểm phối giống tốt nhất
- Thời gian động dục kéo dài 18 – 36 giờ và sau khi đẻ từ 20 – 30 ngày thì lên giống trở lại. Thời điểm lên giống tốt nhất là vào lần động dục thứ 2 tức là 45 – 60 ngày sau khi đẻ (chu kỳ động dục 21 ngày). Đối với bò có sản lượng sữa cao thì nên phối giống vào tháng thứ 3 hoặc thứ 4 để kéo dài chu kỳ vắt sữa.
Phương pháp phối giống cho bò sữa
Thông thường người ta dùng 1 trong 2 cách này để phối giống cho bò.
- Phối giống trực tiếp: Cho bò đực nhảy trực tiếp nhưng ít lấy được giống tốt. Thông thường người ta chỉ sử dụng phương pháp này đối với số bò tơ đã trưởng thành có trọng lượng nhỏ hoặc bò khô phối.
- Phối giống nhân tạo: Dùng tinh đông viên hoặc tinh lỏng đã chế sẵn đưa vào tử cung bò. Với phương pháp phối giống nhân tạo chúng ta có thể lựa chọn giống theo đúng yêu cầu chăn nuôi phù hợp với giống bò mẹ để cho ra đàn con có chất lượng tốt.
